Kamerlid Kauthar Bouchallikht (GroenLinks) trekt zich terug van de kandidatenlijst voor de komende verkiezingen, meldt ze zaterdagavond op sociale media. Ze schetst dat ze de context rondom de situatie in Israël consequent heeft gemist in uitingen de afgelopen week, “ook binnen mijn eigen partij”.

“Deze ‘oorlog’ is niet plots begonnen, hij is al 75 jaar bezig”, aldus Bouchallikht. Ze zegt dat context niet het ontkennen van de gruwelijke daden van Hamas betekent, maar “het erkennen waar ze vandaan komen, namelijk de Israëlische regering, ook tegen de zin van vele Israëliërs en Joodse mensen in”.

Bouchallikht schrijft dat ze de afgelopen week intern het gesprek heeft gevoerd binnen de fractie en dat ze gedeeld heeft dat ze dit belangrijke deel van het verhaal mist. “Gesprekken om daar zelf geluid aan te geven waren ook niet constructief en partijdemocratie was op sommige momenten ver te zoeken”. Ze zal nog wel op GroenLinks-PvdA stemmen “omdat ik nog altijd geloof dat dat beter voor Nederland is”.

GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver schrijft op X dat het besluit van Bouchallikht hem verrast en verdrietig stemt. “Ik heb het een voorrecht gevonden om met je samen te werken de afgelopen jaren. Dit is jouw besluit en dat respecteer ik. Je bent een voorbeeld voor velen en dat blijf je”, aldus Klaver.

Het is niet duidelijk of Bouchallikht zich nog wel kan terugtrekken. Haar naam staat op de kandidatenlijst die vrijdag door de Kiesraad is vastgesteld. Het centraal stembureau kan wel bij de beoordeling van kandidatenlijsten besluiten iemand te schrappen, bijvoorbeeld als die persoon is overleden.

Bouchallikht kwam in 2021 in de Tweede Kamer en stond voor de komende verkiezingen op plek 17 op de lijst van GroenLinks-PvdA.

Lees ook: Oplaaiend conflict in het Midden-Oosten: dit zijn de belangrijkste risico’s voor Europa en de VS

Frans Timmermans: Israël heeft recht zich te verdedigen, maar dat moet wel proportioneel zijn

Zaterdag hielden de leden van GroenLinks en de PvdA een partijcongres. Politiek leider Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA erkende dat het niet eenvoudig is positie te kiezen in de oorlog in het Midden-Oosten. Het is "navigeren tussen uitersten", zei hij op het verkiezingscongres. "Maar laten we de volgende drie woorden diep tot ons laten doordringen: er sterven kinderen."

Dat laatste is "onaanvaardbaar", benadrukte Timmermans. "Ons handelen moet erop gericht zijn te voorkomen dat er kinderen sterven, onze politieke posities, voorkeuren en gevoelens moeten we daaraan ondergeschikt durven maken."

Timmermans kreeg intern de nodige kritiek, omdat hij vorig weekeinde de aanval van Hamas op Israël scherp veroordeelde. Sommige leden vonden dat hij voorbijging aan het leed van Palestijnen in door Israël bezette gebieden.

"Het staat voor ons vast dat we sterk meeleven met het enorme leed dat de Israëli's is aangedaan", herhaalde Timmermans. Voor hem staat dan ook vast dat Israël het recht heeft zich te verdedigen. Maar de reactie moet wel "proportioneel" zijn. Hij vindt dat Palestijnse burgers in Gaza "niet collectief gestraft mogen worden".

Als de PvdA na de verkiezingen gaat meeregeren, wordt een vreedzame oplossing van dit conflict "een topprioriteit van de Nederlandse diplomatie", zegt Timmermans. Daarvoor is het nodig om "het vinden van een tweestatenoplossing nieuw leven in te blazen", aldus Timmermans, die minister van Buitenlandse Zaken was in het tweede kabinet-Rutte.

Tijdens het partijcongres bleek er opvallend genoeg steun te zijn voor afschaffing van de monarchie. Een wijzigingsvoorstel van die strekking is op het verkiezingscongres van de linkse combinatie met een nipte meerderheid (ruim 52 procent stemde voor) aangenomen.

Verdedigers van het amendement noemden de monarchie en het principe van erfopvolging dat daarbij hoort "een verouderd systeem van ongelijkheid". Zij wezen daarbij ook op de vele miljoenen die jaarlijks naar het koningshuis gaan. Dat geld kan beter gaan naar mensen die het harder nodig hebben, was een veelgehoord argument.

Anderen wezen op het naziverleden van wijlen prins Bernhard of op het koloniale verleden waaraan de Oranjes volgens een recent onderzoek een groot deel van hun vermogen te danken hebben. Ook het biertje dat koning Willem-Alexander tijdens de Olympische Spelen van 2014 in Sotsji dronk met de Russische leider Vladimir Poetin kwam langs.

Tegenstanders van het voorstel hamerden op het belang van de geschiedenis en de symbolische functie die het koningshuis vervult. Ook werd gewaarschuwd dat een republiek evenmin zaligmakend zou zijn. "Dan hadden we de afgelopen twaalf jaar president Rutte gehad", zo klonk het.

De schrijvers van het verkiezingsprogramma hadden het amendement ontraden. Zij vonden de huidige voorstellen, waarin koning Willem-Alexander een zuiver ceremoniële functie krijgt en daarnaast belasting moet gaan betalen, ver genoeg gaan.

Lijsttrekker Frans Timmermans is eigenlijk "heel tevreden met hoe het koningshuis Nederland vertegenwoordigt in het buitenland". Hij zegt de wens van de leden te respecteren. "Maar dit heeft niet mijn hoogste prioriteit", tempert hij alvast de verwachtingen.

Andere voorstellen om het verkiezingsprogramma verder naar links te duwen dan de partijtop wil, zoals afschaffing van het eigen risico bij de zorgverzekering en een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen, haalden het niet. Ook een amendement voor gratis openbaar vervoer werd weggestemd.